ออกจากรูปราคะ อรูปราคะ มานะ อุทธัจจะ ถีนมิทธะ อวิชชา
ภวราคานุสัย มานานุสัย อวิชชานุสัย ย่อมออกจากเหล่ากิเลสที่เป็น
ไปตามมิจฉาทิฏฐินั้น จากขันธ์ทั้งหลายและจากสรรพนิมิตภายนอก
สัมมาสมาธิย่อมเกิดขึ้น เพราะเป็นคุณชาติระงับปโยคะที่ออกไปนั้น
การระงับปโยคะที่ออกนั้นเป็นผลของมรรค.
ชื่อว่าญาณ เพราะอรรถว่ารู้ธรรมนั้น ชื่อว่าปัญญา เพราะ
อรรถรู้ว่าชัด เพราะเหตุนั้นท่านจึงกล่าวว่า ปัญญาในการระงับปโยคะ
ที่ออกนั้น เป็นผลญาณ.

12. อรรถกถาผลญาณนิทเทส

148 - 151] พึงทราบวินิจฉัยในผลญาณนิทเทสดังต่อไปนี้.
บทว่า ตํปโยคปฺปฏิปฺปสฺสทธตฺตา - เป็นคุณชาติระงับปโยคะที่ออก
นั้น ความว่า เพราะความที่ปโยคะที่ออกทั้งภายในและภายนอกนั้น
เป็นคุณชาติระงับแล้ว. จริงอยู่ มรรค ชื่อว่า ย่อมทำปโยคะที่ออก
จากทั้งสอง ทั้งภายในและภายนอก ด้วยการละกิเลสในขณะของตน.
การระงับอันเป็นปโยคะที่ออกจากทั้งสอง ทั้งภายในและภายนอก แห่ง
มรรคเป็นอันชื่อว่าสงบแล้ว เพราะละกิเลสได้ในขณะแห่งผล.
บทว่า อุปฺปชฺชติ - ย่อมเกิดขึ้น ความว่าญาณย่อมเกิดขึ้น
ครั้งเดียว หรือ 2 ครั้ง ในลำดับแห่งมรรค. แต่เกิดขึ้นหลายครั้ง